"Odkurzamy perełki literatury polskiej"- konkurs czytelniczy
Iskry z popiołów. 25 zapomnianych opowiadań polskich XIX wieku.”
Wybrał i opracował Juliusz W. Gomulicki. Ilustrował Stanisław Topfer. Nasza Księgarnia 1959.
W antologii tej, są utwory zapomniane (ongiś bardzo cenione) które zasługują na nową prezentację, a których tytuły są zagadką dla najlepszego nawet znawcy naszej literatury narodowej.
‘Trzeba jednym słowem na nowo rozdmuchać żarzące się od spodu popioły literackie i wydobyć z nich snop świeżych iskier. Przekonawszy się wówczas, jaki to piękny płomień może jeszcze buchnąć z takiego wygasłego na pozór paleniska’’- tak pisał w wydanej w 1959 roku Antologii „Iskry z popiołu’’ w słowach skierowanych Do Czytelnika - Juliusz Władysław Gomulicki.
Antologia Iskry z popiołów to wyprawa po zapomnianej nowelistyce XIX-wiecznej. Zawiera 25 najbardziej interesujących zapomnianych opowiadań polskich XIX wieku.
Każdy utwór przedrukowany w tym zbiorniku został poprzedzony krótką notą informującą o jego autorze mającą przybliżyć Czytelnikowi osobowość autora oraz zwrócić uwagę na charakterystyczne cechy jego twórczości a często pojawiająca się anegdota biograficzna pełni w nich rolę przyprawy literacki .Niektóre z tych klejnocików są o tyle ciekawsze, że- przedrukowane bezpośrednio, z rzadkich almanachów (Osobliwsze przygody) książek zbiorowych (Kifor obłąkany) albo kalendarzy(Ze wspomnień dziecinnych)-po raz pierwszydopiero trafiły do osobnego, książkowego zbioru nowelistycznego.
Zachęcam do przeczytania lektury, która wzbogaci naszą wiedzę i wyobraźnię o odpowiedniej epoce.
Bożena Adamowicz
Szata z purpury. Kornelia Dobkiewiczowa. Katowice 1988.
Przysłowiem starożytnym „Habent sua fata libelli” autorka wprowadza nas w karty powieści historycznej Szata z purpury-której akcja dzieje się w 1103 roku. Na zamku wawelskim mają się odbyć zaślubiny ruskiej księżnej Zbysławy zmierzającej z Kijowa , z księciem Bolesławem zwanym Krzywoustym . Oto Skarbimir- palatyn królewski z rodu Awdańców wiedzie księżniczkę do Krakowa, którego ma ona zostać panią.Ze sobą księżna przywiozła drogocenne rzeczy, a wśród nich najcenniejszą dla nich obojga -psałterz. Rzadkiej to ceny pamiątka. I nie małą przybyła drogę. Szczęśliwy ten kraj, w którym mnożą się księgi- rzekł Skarbimir. Habent sua fata libelli- odpowiedział biskup krakowski Baldwin.
Następnego dnia przypadła uczta na zamku, dokąd tak wiele zjechało się zaproszonych gości .W tym dniu wniesiono skrzynie z kosztownościami i książę obdarowywał nimi najbardziej zasłużone osobistości które przysłużyły się dla kraju.
...Na ten raz Bolko sam sięgnął do skrzyni i wydostał z niej wspaniałą szatę z purpury, jakiej nie widziano jeszcze nigdy na zamku wawelskim.Bramowana złotem u dołu i przy rękawach, rozcięta od przodu i z tyłu od pasa, dla dogodnego na koniu siadania, układała się w fałdy przepyszne, a barwą swą przypominała owoc granatu, najrzadszy z tych, jakie się w jukach kupców wędrownych podówczas znajdowały. Pod szyją wyobrażono złotym haftem godło rodowe Awdańców.-Oto nasz dar dla ciebie palatynie-zwrócił się do Skarbimira-w podzięce za służby dla tego księstwa długie i wierne, za starania dla przyszłej księżny krakowskiej w niełacnej drodze do nas….Za sprawą wielebnego księdza biskupa krakowskiego suknia ta nabyta została w Rzymie i do Krakowa przywieziona, skrzynię czynili jednakoż arabscy mistrzowie.
Czyny wojewody były wielkie i nie dziwne było, że szata z purpury przypadła właśnie Skarbimierowi- w powieści szata oznacza symbol wyniesienia dostojnika do najwyższych godności w państwie. A kolor purpura znamionowała ludzi wielkich, możnych, lecz także dumnych, bezwzględnych w zaspokajaniu swoich pragnień i często owładniętych pychą. Czy owa szata nie była przyczyną jego nieszczęścia?W pysze swojej przecenił on wagę purpury i przegrał. Tytuł Szata z purpury jest więc pełen goryczy- jeśli chodzi o wojewodę. Ma nasunąć czytelnikowi refleksje, czy w istocie zaszczyty, bogactwo i dostojeństwo najwięcej znaczą w naszym życiu.
Polecamy. Małgorzata Śliwak. Bożena Adamowicz
Krysia Bezimienna.Antonina Domańska
Zrzeszenie Księgarstwa Warszawa 1984.Tekst wg wydania I.W. Nasza Księgarnia z 1967.
Powieść historyczna .Utwór powstał w 1914 roku. Akcja powieści dzieje się w Polsce w czasach Anny Jagiellonki w latach 1572-1583. Do dworu królewskiego przybywa Marysia Krupska, która dołącza do dwórek królowej Anny, by kontynuować naukę i jej służyć. Towarzyszy jej siedmioletnia Krysia. Krysia jest sierotą, która zostaje przygarnięta na dwór z litości. Nikt nie zna jej pochodzenia. Krysia jest najpierw nieodłączną towarzyszką dwórki Marysi. Z czasem dziewczynka usamodzielnia się i staje ulubienicą królowej .Pewnego dnia tylko dzięki szybkiej reakcji dworskiego pieska Krysia zostaje uratowana od porwania przez tajemniczego meżczyznę, który czyha na jej życie . Kim jest ów mężczyzna?
Kim naprawdę była Krysia? Kim był Andrzej Chwalibóg i jakie zamiary wobec niej miał?
... Krysia postąpiła dwa kroki, Jędruś trzy kroki...popatrzyli sobie w oczy. Jędruś miał czapkę w rękach...usta poruszyły się nieznacznie...szmer przeleciał powietrzem:
-Będziesz na mnie czekała? -Będę.
Przeczytałam i powiem tylko tyle- ta historia zakończyła się bajecznie.
Powieść dla dzieci, młodzieży i dorosłych
Polecam.Bożena Adamowicz
Krzyżacy-Henryk Sienkiewicz
Dlaczego wybrałam do przeczytania tę książkę?
Powodów jest wiele, a oto niektóre z nich :
a/autor jest pierwszym Polskim Laureatem Nagrody Literackiej Nobla
b/powieść czytana przez wiele pokoleń Polaków
c/ukazana kultura rycerska średniowiecznej rzeczywistości Polski
d/książkowy "challange" -czytanie lektur szkolnych po raz wtóry i zaskakujący skutek uboczny interpretacji postaci lektury po latach(polecam)
e/zakon rycerski- Krzyżacy-jako jeden z trzech obok Templariuszy i Joannitów , wpływowy, pełny tajemnic, legend i mitów. Wielka potęga, majątek
i bolesny upadek
f/ siła ludzkich uczuć: miłości, nienawiści , żalu,radości... Losy Zbyszka utrzymuja w napięciu do ostatniej strony książki
Zachęcam do przeczytania. Marta Bruś
Trzy królowe-Wiktor Gomulicki.
Jadwiga. Barbara. Marysieńka-kobiety, których charakter, usposobienie i niepospolita uroda wywarły wpływ na dzieje Polski. Trzy wielkie damy
naszej historii, których losy były wypadkową ich osobistych predyspozycji, ograniczonych bieżącymi interesami kraju.Panie, których najbardziej prywatne pragnienia i intymne tęsknoty stawały się publiczną własnością i wstrząsały losami korony polskiej. Ich dzieje, ujęte w krótkie literackie opowieści, są treścią tej pełnej uroku książki wydanej w 1908 roku.Motywem spajającym dzieje trzech słynnych królowych jest miłość, związane z nią perypetie i dramaty.Znaczenie i wpływ wybitnych indywidualności na dzieje naszego narodu- jeszcze niedawno bardzo zaniechane- dostarczy
zwłaszcza młodzieży, ciekawych refleksji i okazji do zadumy nad minionymi wiekami.
W książce cytowane są stare kroniki kościelne i opracowania wybitnych historyków XIX wieku.Opowieść oparta na żródłach historycznych.
Polecamy. Dorota Markowska. Bożena Adamowicz
Panny z kamienicy "Pod Fortuną"-Hanna Muszyńska -Hoffmannowa.
"Jeśli nie jesteśmy równi co do urodzenia i majątku-to przynajmniej jesteśmy równi co do szczęścia"
Warszawa przełomu XVIII i XIX wieku, burzliwe dzieje tracącego niepodległość kraju. Na Starym Mieście, w pięknej kamienicy "Pod Fortuną" mieszka konsyliarz Czempiński z żoną, kilkoma córkami i wychowanica Kunegunda. Zapewnienie szczęśliwego życia tylu pannom nie było łatwe, zwłaszcza, że posag każdej z nich był raczej skromny. Pamiętnik panny Kundzi, to romansowa, barwnym językiem spisana historia życia trzech pokoleń kobiet
Polecam i zachęcam do przeczytania. Dorota Markowska.
Kwiat lotosu-Maria Rodziewiczówna.
Wyd I.Warszawa 1889 S. Lewental. Tekst niniejszego wydania oparto na wyd.VI: Lwów;Poznań 1924 Wydawnictwo polskie
Twórczość Marii Rodziewiczówny nie była mi dotąd znana. Sięgnęłam po jej książki w ramach konkursu czytelniczego. Przeczytałam Kwiat Lotosu
Główny bohater, student medycyny, o bardzo trudnym wyrafinowanym charakterze, gardzący słabszymi i w ogóle nie szanujący kobiet- za to urzeka filozofią na temat kwiatu lotosu. Tytułowy Kwiat lotosu -nie jest określeniem piękności lica kobiety, ale odniesieniem do buddyjskiej mantry, którą ciągle powtarza. Nasz bohater Rafał postanawia jednak rzucić uczelnię i wyjechać za granicę. Przemierzamy z nim oceany i kontynenty, poznajemy ciekawych ludzi, by na koniec stanąć oko w oko z przeznaczeniem i tragicznym losem. Czy nasz bohater osiągnie wolność umysłu i duszy człowieka odrzucając wszelkie normy i zasady społeczne? Rola odrzuconej kobiety, rozbiła mnie emocjonalnie .Uznałam -że czasy w których żyjemy, są zdecydowanie lepsze dla kobiet.
Kamila Kopij. Polecam
Barcikowscy-Maria Rodziewiczówna. tzw. kresowa cegiełka
Wyd.I Kraków 1907.Tekst niniejszej edycji oparto na wydaniu Poznań 1928 Wydawnictwo Polskie(wydanie zbiorowe jubileuszowe, t.12)
Powieść kresowa. niezwykła opowieść o walce o zachowanie polskości i wiary w II połowie XIX wieku w zaborze rosyjskim- dwóch braci Barcikowskich gródeckich: Wacława i Filipa.Który z nich nie skala nazwiska, nie zaprzepaści wiary, a osiągnie prawdziwe szczęście, spokój duszy, szacunek sasiadów? Który z nich będzie pociechą i ostoją rodziny i ojczyzny?
Powieść M. Rodziewiczówny pokazuje, jak trudna była droga do zachowania polskości i wiary w czasach zaborów Polski.
Polecam. Kamila Kopij. 
Chłopi-Władysław Reymont.
Cykl powieściowy. Dzieło zostało zlokalizowane w autentycznej wsi Lipce (Łowickie) której obyczajowość, koloryt lokalny i język zostały potraktowane niemal z dokumentalną dokładnością.
Akcja obejmuje 10 miesięcy, rozpoczyna się wczesną jesienią, podczas wykopków, kończy następnego roku po żniwach.Główny wątek utworu dotyczy dramatycznych dziejów małżeństwa starzejącego sieę mężczyzny- bogatego gospodarza Macieja Boryny z młódką Jagną, w której zakochany jest jego syn, Antek. Zakazana miłość w tym trójkącie spleciona została ściśle z dziejami wiejskiej gromady i jej konfliktem z dworem. Główna oś akcji oplata wiele wątków pobocznych, postaci ,wydarzeń, składających się na bujny i wielobarwny obraz życia wsi, jej stosunków z dworem i kościołem, a także nadziei na odmianę losu .Natura tworzy specyficzny klimat tej powieści, towarzyszy na każdym kroku człowiekowi.
Niemal dokumentalną wartość mają sceny , w których Reymont opisuje sceny obyczajowe z najdrobniejszymi szczegółami np, rytuał zrękowin czy zaślubin.Praca nad Chłopami trwała 10 lat (1899-1909). W. Reymont-Laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1924 roku.
Polecam. Małgorzata D.
"Pamiętnik" Janusz Korczak
Co poeta miał na myśli? Czy spotkaliscie się z takim pytaniem?Ja, tak-i nigdy nie znałam na nie odpowiedzi. Co pan Doktor Janusz Korczak, wybitny pedagog miał na myśli?Dowiesz się , a może nie, po przeczytaniu jego Pamiętnika.
Nie dziw , że pamiętnik niezrozumiały dla Czytelnika. Czyż można rozumieć cudze wspomnienia, obce życie?
Zdaje się, że ja bez trudu winienem wiedzieć, co piszę?
Ba! Czy można rozumieć własne wspomnienia?"
Janusz Korczak
Naiwni i poczciwi są ludzie. Chyba nieszczęśliwi. Nie bardzo wiedzą, na czym polega szczęście. Każdy inaczej je rozumie. Jeden: smaczny czulent albo kiełbasa z kapustą. Drugi spokój, komfort, wygoda. Trzeci: dziewczęta liczne i różne. Czwarty: muzyka, albo karty, albo podróże"".
Janusz Korczak.
Marta Bruś-. Polecam.
"Listy do Marysieńk"-Jan Sobieski
Króla Jana Sobieskiego poznałam na lekcji historii jako pogromcę Turków. Zaskoczyła mnie jego postawa w listach pisanych do żony Marii Kazimiery. Władca pokazał, że można mieć nie tylko talent przywódczy, ale również pisarski. Zbiór listów Sobieskiego do Marysieńki układa się w kilka zespołów zależnych od przyczyny i czasu rozłąki, a także charakteru związku ich łączącego.Zebrane listy przedstawiają troskę i miłość do żony
Zawarte są w nich losy kraju przekazane prosto z pola bitwy.
Polecam. Barbara Rosińska
"Dawno i jeszcze dawniej""- Janina Broniewska. Wyd. Czytelnik 1975 Warszawa
Dawno i jeszcze dawniej - brzmi jak początek pięknej starodawnej bajki. Ale czy napewno będzie to bajka?Nie, to opowieść o losach dzieci, które spotyka okrutna wojna. Jak odnaleźć bliskich i szczęście po wojnie? Jak odbudować życie i kraj będąc "tylko i aż" dzieckiem? W tej książce znajdziesz odpowiedzi na trudne życiowe pytania.
...Powstanie warszawskie 1944 zastało je na Pradze. Poszły z babką do chrzestnej na Saską Kępę po bieliznę do reparacji i tak już zostały przez pięć z górą miesięcy. Oddzielone od Mokotowa Wisłą stojąca w ogniu, na pierwszych liniach najprawdziwszego frontu.( fragm.)
Polecam. Marta Bruś.
Lalka-Bolesław Prus.Ksiażka i Wiedza. Warszawa 1981. Tekst oparto na zbiorowym wydaniu Pism Bolesława Prusa pod red. I. Chrzanowskiego i Z. Szweykowskiego. W-wa 1935, t.XI,XII, XIII.
Akcja Lalki dzieje się głównie w Warszawie.W kilku epizodach przenosimy sie do Zasławka i do Paryża.Powieść obfituje w bohaterów. Główny bohater Stanisław Wokulski-zamożny kupiec i przedsiębiorca. Przedstawiciel mieszczaństwa, tragicznie zakochany w Izabeli Łęckiej.Izabela Łęcka- zubożała arystokratka, piękna, nieszczera , otoczona wianuszkiem adoratorów .Ignacy Rzeck i-przyjaciel i towarzysz młodzieńczych poczynań niepodległościowych Wokulskiego, opowiada o faktach i wydarzeniach ważnych w życiu obu bohaterów i istotnych dla dziejów narodowych.Lalka jest świadectwem, jak żyli ludzie życiem powszednim w Polsce w drugiej połowie XIX w .To najbardziej europejska powieść polska,która doczekała się przekładów na 15 języków, dwóch adaptacji teatralnych, adaptacji filmowej i telewizyjnej.
Polecamy. Teresa Guszpit. Bożena Adamowicz